Dezinformacije su “endemski i sveprisutni” dio politike na Zapadnom Balkanu- Dezinformacije su “endemski i sveprisutni” dio politike na Zapadnom Balkanu, navodi se analizi Odjela za vanjske poslove Evropskog parlamenta “Mapiranje lažnih vijesti i dezinformacija na Zapadnom Balkanu i utvrđivanje načina za efikasnu borbu protiv njih” za period od 2018. do 2020. godine.

Kao tri ključna izazova sa kojima se zbog širenja dezinformacija susreću zemlje Zapadnog Balkana tiču se vanjskog uticaja o širenju dezinformacija o kredibilitetu Evropske unije, kao i širenju dezinformacija koje su povezane s pandemijom koronavirusa, te uticaju dezinformacija na izborima i referendumima. Analiza je pokazala da su dezinformacije simptom socijalnog i političkog poremećaja zbog čega bi se Evropska unija trebala fokusirati na jačanje kvaliteta demokratije i upravljanja na Zapadnom Balkanu.

U dijelu koji se odnosi na BiH, navodi se da se medijska scena te zemlje odražava na već složenu, ustavnu strukturu zemlje čija je publika podijeljenja između dva entiteta i tri konstitutivna naroda, kao i da su u toj zemlji privatni vlasnici medija u bliskim odnosima sa političkim vođama zbog čega je teško govoriti o medijskoj sceni koja je odvojena od politike.

U analizi se navodi da dezinformacije potencijalno mogu pogoršati postojeće unutrašnje, regionalne i međunarodne sukobe u toj zemlji, kao i da u BiH dominiraju dezinformacije koje se plasiraju iz srbijanskih medija, a koje su često podržane od dezinformacijskih mreža iz Rusije i čiji je fokus na ksenofobiji, piše u analizi. U toj zemlji se, kako se navodi, u velikoj mjeri nastoji diskreditirati Evropska unija.

Iako u BiH postoje mediji koji se na različite načine bave dezinformacijama, njih je, kako se navodi u analizi, veoma malo. Većina dezinformacija potiče s manjih online portala i periodičnih publikacija kao što su portali Novi Horizonti i Cazin Danas, dok je značajnu ulogu u širenju dezinformacija, kako piše u analizi, odigralo i mnoštvo Facebook stranica.

Kada je riječ o dezinformacijama o koronavirusu i posebnim interesom o stavovima o tom virusu iz Kine, najviše takvih dezinformacija se našlo u medijima iz Republike Srpske, piše u analizi. Tako se naprimjer navodi da su Nezavisne novine prenijele pogrešne informacije o mutaciji koronavirusa u Kini, kao i da je portal Iskra izvještavao o tome da kineski lideri smatraju da je koronavirus dio hibridnog rata koji protiv te zemlje vode Sjedinjene Američke Države.

Bliske veze između Republike Srpske i Srbije znače da medijski narativi iz Srbije lako i često prelaze granicu s bh. entitetom Republika Srpska i obrnuto, a u analizi se navodi da se to jednako odnosi i na dezinformacije kao i na bilo koju drugu vrstu posredovanog diskursa.

U analizi se tako navode i primjeri dezinformacija o uticaju izvještavanja ruskog Sputnika koji je širio dezinformacije tokom predsjedničkih izbora u BiH 2018. godine. Glavno sjedište tog medija za zemlje Zapadnog Balkana je u Beogradu, a u analizi piše da je je taj medij potpomognut mrežom proruskih web portala i grupa na društvenim mrežama iz Srbije i Republike Srpske.

U analizi se, između ostalog, navode i primjeri medijskog izvještavanja koje je poticalo širenje ksenofobije prema srpskom stanovništvu, a tiče se izvještavanja o tome da je bošnjačka vojska spremala zalihe oružja i da su muslimani prekopavali grobove Srba.

Za vođenje takvih medijskih kampanja i širenje dezinformacija se, kako je istaknuto u analizi, ne može utvrditi da su bile koordinirane izvan BiH.

Kao jedan od globalnih načina protiv širenja dezinformacija navodi se edukacija javnosti i podizanje nivoa medijske i informacijske pismenosti kroz razne projekte poput regionalnog projekta “Mediji za građane – građani za medije” koje u BiH provodi Mediacentar Sarajevo. U cilju sprečavanja širenja dezinformacija također se preporučuje i provođenje inicijativa i pružanje pomoći medijima i novinarima sa kojima je, između ostalog, potrebno pokušati riješiti problem koji se tiče medijskih izvora. Kao dobar primjer projekta koji se, između ostalog, odnosi na sprečavanje širenja dezinformacija o koronavirusu navoden je projekat Albany Associatesa koji se provodi u BiH i Crnoj Gori.

(Izvor: European Parliament)